Chúng ta thường thấy từ các cửa hàng mỹ phẩm bình dân đến các trung tâm mua sắm và thương mại mỗi năm, mỗi mùa tung ra biết bao nhiêu đợt giảm giá, đại hạ giá. Chính lúc đó là lúc họ rút hầu bao của bạn một cách ngọt ngào và hợp pháp nhất. Còn mình, mình tưởng rằng đã mua được một đồ với giá hời chỉ với 50% giá niêm yết. Thật ra, giá đó mới chính là giá thật của món hàng đó. Đây là quy tắc bán hàng áp dụng kiến thức tâm lí học căn bản mà hầu hết các nhà bán lẻ phải nằm lòng. Biết rõ là chiêu trò, thế sao chúng ta vẫn bị sập bẫy? Đó là vì các tay bán hàng nắm rõ tâm lí của chúng ta: lòng tham.
Liên quan đến điều này, có một ví dụ khá điển hình. Cách đây không lâu, các rạp phim có chiếu bộ phim: <마스터-Master> nói về tên trùm lừa đảo nổi tiếng trong lịch sử tội phạm cận đại Hàn Quốc Jo Hee Pal. Bộ phim nói về một tay lừa đảo buôn, rửa tiền với số tiền lừa đảo lên hơn 2000 tỉ won, tương đương 2 tỉ đô la(theo số liệu tính toán của cảnh sát), số người bị hại khoảng 30,000 nghìn người và 10 người trong số đó đã lựa chọn con đường cùng là tự vẫn.
Theo một tài liệu mà WHO(tổ chức y tế thế giới) báo cáo năm 2013 thì Hàn Quốc là quốc gia đứng nhất thế giới về tỉ lệ tội phạm lừa gạt so với tội phạm khác. Theo tài liệu thống kê phân tích tội phạm được công khai ở sở cảnh sát thì năm 2013 trong số các loại tội phạm phát sinh thì số vụ lừa đảo là 274,086 vụ, nhiều hơn gấp 7.2 lần so với Nhật Bản chỉ với 38,302 vụ. So với trung bình thế giới thì con số đó sẽ còn hơn.
Người ta đưa ra kết luận rằng người Hàn Quốc rất giỏi lừa đảo và đồng thời cũng rất dễ bị lừa.
Trở lại với tay Jo Hee Pal thì tay này đã biết đánh vào tâm lí của người bị hại để dễ dàng lừa họ. Cụ thể, hắn biết cách đào sâu một cách khéo léo vào lòng tham của con người và nỗi lo về tương lai của họ. Ở thế giới mà khoa học kỹ thuật phát triển như vũ bão thì con người luôn trăn trở làm sao để chuẩn bị cho cuộc sống ở tương lai, một tương lai khó định hình rõ ràng hiện tại. Jo Hee Pal tác động vào nỗi bất an đó của con người, đồng thời, hắn dành một thời gian dài cho việc đầu tư hình ảnh của mình sao cho thật đáng tin cậy trong mắt người khác.
Trong một cuốn sách về <Những dấu hiệu nói dối của người Hàn Quốc> có đề cập đến 5 đặc trưng mà người dễ bị lừa hay có, đó là.
(1) quá tự tin về bản thân. Đa số người Hàn Quốc có một sự tự tin vô căn cứ rằng chỉ có mình là không bị lừa. Người ta khi nói dối thì thường không chỉ nói điề dối trá không mà còn đan xen thật-giả vào. Vì thế rất khó để phân biệt đâu là thật đâu là giả. Con người thường chỉ thấy được những gì muốn thấy, chỉ nghe được những gì muốn nghe. Có một từ chuyên ngành tâm lý học gọi là ‘điểm mù nhận thức’(inattentional blindness-간무주의 맹시), nghĩa là nói về trạng thái mà chỉ lựa chọn tập trung vào phần bản thân mình cần. Những tay lừa đảo nắm được điều chúng cần và chúng nói dối, thế là chúng ta rơi vào bẫy.
(2) không nhìn thẳng vào mắt nhau. Có nhiều câu cách ngôn nói rằng mắt cũng có thể nói được như lưỡi. Tín hiệu nói dối thường được thể hiện qua ánh mắt. Thông qua cái chớp mắt, sự chuyển động của đồng tử hay cái xê dịch của các cơ quanh mắt mà chúng ta có thể biết được người đó nói thật hay nói dối. Ở Hàn Quốc vì có văn hóa cho rằng nhìn thẳng vào mắt người khác là vô lễ nên họ có thói quen không nhìn thẳng vào mắt người khác. Vì lẽ đó mà việc không thể phân biệt được người đối diện mình nói thật hay nói dối và khó quan sát được biểu hiện của đối phương.
(3) thiếu năng lực đồng cảm. Đồng cảm là khả năng hiểu được cảm xúc và trải nghiệm của người khác. Những người có khả năng đồng cảm cao thường dễ dàng lường trước được cảm xúc giả tạo. Tuy nhiên đại đa số người ta thường vội vàng trong việc ‘đọc’ cảm xúc của người khác nên với dễ rơi vào bẫy của những biểu hiện cảm xúc giả tạo.
(4) phương thức giao tiếp lấy ngôn ngữ làm trọng tâm. Phi ngôn ngữ(非言語) vượt trội hơn ngôn ngữ ở chỗ nó là phương thức giao tiếp đáng tin cậy nhất truyền tải cả tính cách, tình cảm, tâm lí, thái độ của người đó. Lịch sử ngôn ngữ tối đa chưa đến 6000 ngàn năm. Lịch sử nghiên cứu về phi ngôn ngữ của phương tây được trên nửa thế kỉ, còn ở Hàn Quốc và các nước Đông á chỉ đang ở bước khởi đầu nên chúng ta chưa thể hiểu rõ được phi ngôn ngữ quan trọng cỡ nào.
(5) là thiếu sự quan tâm đến người khác. Ngay cả khi con người không nói gì thì họ cũng vẫn biểu hiện thái độ, tình cảm và suy nghĩ của mình. Điều đó chỉ là chúng ta không đọc được mà thôi. Chúng ta đã quá quen với việc chỉ đặt sự quan tâm đến tình cảm của bản thân mà không quan tâm hay để ý ai đó đang suy nghĩ gì và tại sao lại hành động như thế.
..........
Với 5 biểu hiện trên, bạn đang mang trong mình mấy cái? Xã hội hiện nay có lẽ điều thứ 3 và điều thứ 5 là 2 điều con người đang thiếu nhiều nhất. Bởi thế nói sao mỗi ngày biết bao nhiêu điều nhiễu nhương, thật giả lẫn lộn. Sống đồng cảm, sống quan tâm nhau không làm mình thiệt thòi mà còn giúp mình được trang bị để tránh hiểu lầm, xung đột và cụ thể nhất là ...bị lừa.
-kì tới: tâm lí biểu cảm thường thấy của những kẻ lừa dối.
